Trong đó, có đóng góp không nhỏ của Đại đội 551-là đơn vị chủ lực của tiểu đoàn do đồng chí Tạ Kiên làm đại đội trưởng. Trong trí nhớ của Đại tá, Anh hùng LLVT nhân dân Tạ Lưu, người anh trai Tạ Kiên, Đại đội trưởng Đại đội 551 là tấm gương chiến đấu kiên cường.

Đồng chí Tạ Kiên (bí danh là Trường Xuân) sinh năm 1927 trong một gia đình nông dân nghèo, đông con tại thôn Tiêu Thượng, xã Tương Giang, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia du kích ở địa phương, sau đó vào Đại đội nghĩa quân, đơn vị chủ lực của bộ đội địa phương tỉnh Bắc Ninh. Cuối năm 1947, Đại đội nghĩa quân được điều động về quân chủ lực, đồng chí được giữ lại để tham gia đơn vị mới là Đại đội 862, về sau phát triển thành Tiểu đoàn Thiên Đức. Vốn là người có thể lực tốt, có năng lực quân sự, đồng chí Tạ Kiên được cử đi học lớp Quân chính Bách Môn khóa 1. Ra trường, đồng chí được bổ nhiệm làm cán bộ tiểu đội, trung đội rồi đại đội. Ở cương vị nào, đồng chí cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Nhiều trận đánh của đơn vị do đồng chí chỉ huy đã làm kẻ thù khiếp sợ, nhân dân nức lòng khâm phục.

Con dao găm của liệt sĩ Tạ Kiên được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: Nguyễn HÀ

Tháng 2-1953, Đại đội 551 do đồng chí Tạ Kiên chỉ huy hành quân về làng Yên Từ, xã Trung Nghĩa (Yên Phong, Bắc Ninh) lập phương án tác chiến cùng dân quân du kích địa phương. Cùng thời điểm này, địch mở rộng đánh phá huyện Yên Phong. Trên trời, những chiếc máy bay Kingcobra (loại máy bay của không quân Pháp, có nhiệm vụ tiêu diệt các mục tiêu trên mặt đất) quần thảo. 5 chiếc xe tăng địch vừa bắn vừa tiến vào làng, những viên đạn cối 81mm, đạn pháo 75mm của địch bắn khắp cánh đồng. Đi sau cùng là lực lượng 3 GM bao vây Yên Từ theo 3 hướng: Quốc lộ 1, Đường 16 và Đường 179.

Ở vào vị trí bất lợi, cô lập với tiểu đoàn, Đại đội 551 của đồng chí Tạ Kiên đã phối hợp cùng dân quân, du kích xã chiến đấu mưu trí, kiên cường và dũng cảm. Phía xa, quân địch tập trung dày đặc quanh khu vực Cầu Nét, hùng hổ tấn công vào làng Yên Từ. Đợi cho bọn giặc đến gần nơi phục kích của ta ở đền Đức Thánh Tam Giang, Tạ Kiên ra lệnh đồng loạt khai hỏa. Hàng chục tên địch bị chết tại chỗ. Bọn lính Âu-Phi tiến sau xe tăng liều chết vào làng bị thương vong nhiều. Chúng cay cú gọi máy bay và pháo binh bắn phá chi viện. Cây cối gãy nát, nhà cửa, đền chùa bốc cháy, mặt đất cày xới. Ngớt tiếng pháo, bọn địch ở cánh đồng Đông Mai mở đợt tiến công dữ dội định băng qua mặt đê tràn vào làng nhưng bị 3 tổ chiến đấu dùng súng trung liên đẩy lùi trở lại bờ sông. 

Di ảnh liệt sĩ Tạ Kiên.

Từ mờ sáng đến chiều tối, các chiến sĩ của Đại đội 551 và du kích địa phương đã đánh bật 5 đợt tiến công của địch. Lúc này, đạn đã hết, đồng chí liên lạc nhận nhiệm vụ đi báo cáo tiểu đoàn thì hy sinh. Lực lượng đi lĩnh đạn không thể về được vì lực lượng bao vây của địch quá mạnh, bịt kín các ngả đường. Tạ Kiên chỉ huy đơn vị rút vào làng cố thủ, hô hào đồng đội giương lưỡi lê, dao găm đánh giáp lá cà tiêu diệt địch. Mặc dù bị thương, đồng chí Tạ Kiên vẫn cầm dao găm đi đầu chỉ huy, động viên anh em chiến đấu dũng cảm. Nhưng không may, một quả đạn cối rơi gần chỗ đồng chí, mảnh đạn văng lên găm vào người. Tạ Kiên ngã xuống trong tay còn nắm chắc con dao găm dính máu.

Tấm gương chiến đấu của Đại đội 551 mà tiêu biểu là đồng chí Tạ Kiên là nguồn động viên để Tiểu đoàn Thiên Đức vượt qua khó khăn, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. Sau khi đồng chí Tạ Kiên hy sinh, người dân địa phương và đồng đội đã đem con dao găm gửi lại cho gia đình. Năm 2010, gia đình liệt sĩ Tạ Kiên tặng lại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh làm hiện vật trưng bày.